De stoelgang van je kind kan allerlei vragen oproepen. Is de kleur zoals het hoort? Is de ontlasting te vloeibaar? Of gaat je kind te zelden of juist te frequent naar het toilet? Er kunnen zich ook problemen voordoen zoals constipatie, diarree of ongelukjes in de broek. Hoe pak je dat aan? Hier vind je informatie over alles wat met de darmactiviteit van je kind te maken heeft.
Hoe vaak poept een kind?
Zoals bij baby’s en volwassenen varieert de stoelgang van kind tot kind, beïnvloed door verschillende factoren zoals de hoeveelheid en soort voeding en drank, lichaamsbeweging, en mogelijke stressfactoren. Sommige kinderen gaan meerdere keren per dag naar het toilet, terwijl anderen slechts enkele keren per week ontlasting hebben.
Baby’s kunnen tot acht keer per dag ontlasting hebben, hoewel sommigen maar eens per week gaan zonder dat dit problemen veroorzaakt. Naarmate je kind overgaat op vast voedsel, kan de frequentie van de ontlasting afnemen. Het is gebruikelijk dat kinderen tussen drie keer per week en drie keer per dag ontlasting hebben.
Een afwijkende frequentie is normaal gesproken geen reden tot zorg, tenzij je kind bijkomende symptomen ervaart. Symptomen die aandacht vereisen zijn onder meer buikpijn, pijn bij het ontlasten, harde of juist zeer dunne ontlasting. Als je kind naast de veranderde stoelgang ook andere klachten heeft, is het raadzaam om een huisarts te raadplegen. Wanneer is het moment om te starten met het introduceren van vaste voeding?
Kleur van de ontlasting
De kleurschakeringen van ontlasting kunnen uiteenlopen. Normaal gesproken hebben kinderen die vaste voeding nuttigen een ontlastingskleur die varieert van licht tot donkerbruin. Bij tijden kan deze bijna zwart lijken. De specifieke voedingsmiddelen die je kind consumeert, kunnen de ontlasting soms een groenige, gelige, rode of licht oranje tint geven.
Wanneer naar de huisarts?
Wanneer de ontlasting van je kind regelmatig een ongebruikelijke kleur vertoont, kan dit duiden op een spijsverterings- of darmprobleem. Het is raadzaam om in de volgende situaties een huisarts te raadplegen:
- Ontlasting die grijs of erg licht van kleur is: dit kan een indicatie zijn van een probleem met de galwegen of een niet goed functionerende dunne darm. Wat betekent witte ontlasting bij je baby?
- Aanhoudend groene of gele ontlasting, zelfs wanneer je kind geen groene bladgroenten heeft geconsumeerd: dit kan duiden op een maag-darmstelsel aandoening, zoals een infectie. Voor baby’s die nog geen (of weinig) vast voedsel eten, is het normaal dat de ontlasting geel is.
- Rode of zwarte ontlasting: dit kan veroorzaakt worden door het eten van rode groenten zoals bietjes, maar kan ook duiden op de aanwezigheid van bloed in de ontlasting. Bloed is soms lastig met het blote oog waar te nemen. Als je vermoedt dat er bloed in de ontlasting zit, of als je kind rode of zwartgekleurde ontlasting heeft met een ongewone geur, is het belangrijk om een huisarts te bezoeken.
Onverteerd voedsel in ontlasting kind
Het waarnemen van onverteerde voedselresten in de ontlasting van je kind hoeft geen reden tot zorg te zijn. Vooral zaden, granen, maïskorrels, en de schillen van paprika of tomaat zijn vaak nog herkenbaar. Dit komt omdat de buitenlagen en vezels van deze voedingsmiddelen lastiger te verteren zijn.
Echter, als het een terugkerend verschijnsel is dat je kind grote stukken onverteerd voedsel in zijn ontlasting heeft, of als dit gepaard gaat met chronische diarree, buikpijn of gewichtsverlies, is het raadzaam dit te bespreken met een huisarts.
Harde of zachte ontlasting
Inderdaad, de consistentie en vorm van ontlasting varieert van kind tot kind. Sommige kinderen produceren kleine, harde keutels, terwijl anderen neigen naar zachtere, hoopvormige ontlasting. Het is mogelijk dat de ontlasting van je kind op de ene dag stevig is en de volgende dag veel zachter, vergelijkbaar met de consistentie van koeienvlaai. Dit is normaal en wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals dieet, activiteitsniveau en hydratatie.
Als je kind regelmatig last heeft van harde ontlasting en moeilijkheden ondervindt bij het poepen, kan dit duiden op verstopping. Aanhoudend zachte, brijachtige ontlasting kan wijzen op peuterdiarree. Bij zeer vloeibare ontlasting is er sprake van diarree.
Diarree
Wanneer je kind plotseling last krijgt van dunne, waterige ontlasting spreekt men van diarree. Dit wordt vaak veroorzaakt door een virus dat een infectie in de darmen teweegbrengt, ook wel buikgriep genoemd. Hoewel bacteriën of parasieten ook boosdoeners kunnen zijn, is een virale infectie de meest voorkomende oorzaak. Diarree is een veelvoorkomend verschijnsel bij kinderen en verdwijnt meestal na enkele dagen vanzelf.
In het geval van diarree is het belangrijk om je kind voldoende te laten drinken. Het gebruik van medicatie om diarree direct te stoppen wordt niet aangeraden voor kinderen vanwege mogelijke ernstige neveneffecten. ORS-junior kan wel gegeven worden om uitdroging tegen te gaan. ORS is vrij verkrijgbaar bij apotheken of drogisterijen, maar zorg dat je de instructies zorgvuldig leest voordat je het aan je kind geeft.
Wees alert op tekenen van uitdroging bij je kind tijdens een periode van diarree, zoals een afname in de frequentie van plassen, donkergekleurde urine of een toestand van sufheid. Als je vermoedt dat je kind uitdroogt of als je je zorgen maakt, neem dan altijd contact op met de huisarts.
Peuterdiarree
Peuterdiarree onderscheidt zich van de acute vorm van diarree. Het is een veelvoorkomend verschijnsel bij kinderen van één tot vier jaar oud. De ontlasting heeft een brijige consistentie, kan soms zeer vloeibaar zijn en heeft een sterkere geur dan gebruikelijk. Dit kan voor een langere periode aanhouden. Ondanks de diarree vertoont je kind geen tekenen van ziek zijn, blijft het goed eten en ontwikkelt het zich normaal. Er bestaat bij peuterdiarree geen gevaar voor uitdroging, in tegenstelling tot bij acute diarree. De voornaamste oorzaak van peuterdiarree is vaak gerelateerd aan het dieet van je kind. Meer informatie over peuterdiarree vind je hier.
Obstipatie bij kind
Incidenteel hard persen tijdens de stoelgang is meestal geen reden tot zorg. Echter, als je kind regelmatig moeite heeft met poepen en daarbij ongemak ervaart, kan het zijn dat er sprake is van verstopping, oftewel obstipatie. Bij obstipatie heeft je kind moeite met de stoelgang, gaat het minder dan drie keer per week naar het toilet, en kan het buikpijn ervaren. De ontlasting is vaak hard en droog.
Hoewel er medicijnen beschikbaar zijn om obstipatie te behandelen, kan een aanpassing in het dieet vaak al verbetering brengen (zie meer informatie hieronder). Het is ook belangrijk dat je kind voldoende vocht binnenkrijgt. Bekijk dit handige overzicht voor de dagelijkse behoefte aan voedingsvezels voor je kind.
In sommige gevallen kan de verstopping zo ernstig zijn dat er vloeibare ontlasting langs de harde ontlasting lekt. In zo’n situatie is het raadzaam om een dokter te consulteren, die dan een poeder of drankje kan voorschrijven om de ontlasting zachter te maken.
Verstopping voorkomen of oplossen
Om obstipatie bij je kind te voorkomen of te verhelpen, kan je inzetten op voedingsmiddelen die de stoelgang bevorderen. Zorg ervoor dat je kind het volgende binnenkrijgt:
- Een hoge inname van vezels
- Genoeg vocht
- Een adequate hoeveelheid gezonde vetten
Vezels zijn cruciaal voor een actieve darmfunctie en helpen bij het verzachten van de ontlasting door vochtabsorptie. Je vindt vezels in diverse voedingsmiddelen, zoals:
- Volkorenproducten (wanneer kan je baby beginnen met brood eten?)
- Alle soorten groenten en fruit, zowel rauw als gekookt
- Gedroogd fruit, inclusief pruimen, vijgen, en dadels
- Peulvruchten
- Noten
Het is ook van belang dat je kind genoeg drinkt, bij voorkeur water of thee zonder suiker. Een glas lauwwarm water direct na het wakker worden kan de stoelgang al op gang brengen. Ontdek hier hoeveel je baby of kind dagelijks zou moeten drinken.
Voldoende vetinname is eveneens essentieel voor een soepele stoelgang. In een tijd waarin light producten overheersen, kan het gebeuren dat je kind te weinig vet binnenkrijgt. Vetten zijn echter nodig voor diverse lichaamsfuncties, waaronder het verzachten van de ontlasting. Overweeg om wat extra vet toe te voegen aan de maaltijden bij obstipatie: een extra lepel olijfolie of jus bij het diner of wat roomboter op het brood. Kies ook voor volle zuivelproducten in plaats van magere varianten.
Wormpjes in de ontlasting
Het is niet ongewoon dat kinderen wormen in hun ontlasting hebben, met name aarsmaden. Dit zijn kleine, witte wormpjes, ongeveer een centimeter lang, die zichtbaar kunnen zijn in de ontlasting. Je kind kan hierdoor jeuk ervaren rond de anus. Er bestaat een misvatting dat kinderen deze wormen oplopen door in parken of zandbakken te spelen, waarbij de eitjes via de uitwerpselen van honden en katten in het zand terecht zouden komen. Dit klopt echter niet. Aarsmaden zijn specifiek parasieten die alleen de mens als gastheer hebben, wat betekent dat besmetting enkel plaatsvindt van mens op mens. Bij de drogist of apotheek is een behandeling tegen deze wormen verkrijgbaar. Meer informatie over wormen bij kinderen vind je hier.
Broekpoepen
Zelfs nadat kinderen zindelijk zijn geworden, kan het nog gebeuren dat ze af en toe een ongelukje hebben, zowel met plassen als met poepen in de broek. Incidenteel is dit niet zorgwekkend, maar voor sommige kinderen wordt dit een regelmatige of zelfs dagelijkse kwestie. Dit is niet alleen onhandig voor jou, vanwege de extra schoonmaak en was, maar ook onprettig voor je kind. Het is belangrijk te begrijpen dat kinderen niet met opzet in hun broek poepen. De voornaamste redenen voor dit gedrag zijn:
- Verstopping: Een verstopping kan maken dat je kind moeite heeft met de stoelgang. Soms lekt er dunne ontlasting langs de verstopping naar buiten, iets wat je kind niet kan tegenhouden. Verstopping is vaak (in zo’n tachtig procent van de gevallen) de oorzaak van het in de broek poepen.
- Het ophouden van ontlasting: Sommige kinderen houden hun ontlasting zo lang op dat het hard en pijnlijk wordt. Macrogol is een medicijn dat specifiek de ontlasting verzacht, waardoor het poepen minder pijnlijk wordt en het kind gemakkelijker naar het toilet kan gaan.
- Psychologische factoren: Angst voor het toilet of potje, of stress door grote veranderingen in het leven van het kind, zoals een verhuizing, zwemlessen, of problemen op school, kan ook leiden tot broekpoepen.
- Fysieke afwijkingen: Alhoewel zeldzaam, zijn er kinderen die vanwege een afwijking aan de endeldarm of anus hun ontlasting niet kunnen ophouden.
Als je kind vaak in zijn broek poept of moeite heeft met zindelijk worden, is het aan te raden om contact op te nemen met het consultatiebureau, de huisarts, of een expert in zindelijkheidstraining.
Te lang ophouden
Soms kan het voorkomen dat je kind bewust zijn ontlasting te lang ophoudt. Bij zindelijke kinderen zien we dat ze soms niet naar het toilet gaan omdat ze zo opgaan in hun spel. Het is belangrijk om je kind aan te moedigen geregeld naar de wc te gaan om verstoppingen te voorkomen. Verstopping kan leiden tot angst voor pijn bij de stoelgang, waardoor het kind nog terughoudender wordt om naar het toilet te gaan, en het probleem verergert. Zorg ervoor dat je kind ten minste drie keer daags naar de wc gaat, idealiter na iedere maaltijd.
Als de reden dat je kind zijn ontlasting ophoudt is omdat hij bang is voor het potje, probeer dan te ontdekken waarom. Wanneer je de oorzaak kent, kun je je kind beter ondersteunen. Voor sommige kinderen is het oncomfortabel om lang op het potje te zitten. In dat geval kun je kijken of je kind het toilet wil gebruiken met een toiletverkleiner.
Mogelijk weet je kind simpelweg niet wat er van hem verwacht wordt. In zo’n geval kan het nuttig zijn om boeken over zindelijkheidstraining in huis te halen en deze voor te lezen terwijl je kind op het potje zit. Dit helpt hem te begrijpen dat het normaal is om zijn behoefte te doen op het potje. Belangrijk is om geduld te hebben en niet boos te worden als het niet meteen lukt, aangezien dit contraproductief kan werken.
Poepproblemen tijdens vakantie
Net als volwassenen kunnen kinderen ook last krijgen van obstipatie of diarree tijdens de vakantie. Dit kan komen door verschillende factoren, zoals een abrupte wijziging in dieet en eetgewoonten, de hitte, mogelijke stress van het reizen, of een ongemakkelijk gevoel bij het gebruik van onbekende toiletten in het buitenland.
Hier zijn enkele adviezen om te helpen voorkomen dat je kind last krijgt van obstipatie of diarree tijdens jullie vakantie:
- Moedig je kind aan om handen te wassen voor het eten.
- Zorg ervoor dat je kind genoeg drinkt. Controleer of het lokale kraanwater veilig is voor consumptie; als dat niet het geval is, schaf dan gebotteld mineraalwater aan.
- Vermijd het gebruik van ijsblokjes in drankjes indien je twijfelt aan de veiligheid van het kraanwater.
- Wees voorzichtig met het eten van vers schepijs.
- Let erop dat je kind genoeg vezels binnenkrijgt door te kiezen voor volkorenproducten, fruit en groenten.
Het is ook een goed idee om enkele zakjes ORS Junior mee te nemen voor het geval dat je kind last krijgt van diarree tijdens de vakantie. Zorg dat je de instructies goed doorleest voordat je ORS aan je kind geeft.
Andere poep bij doorkomende tanden en kiezen
Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is dat het doorkomen van tandjes en kiezen de stoelgang verandert, merken veel ouders dat dit bij hun kind wel het geval is. De ontlasting wordt dan vaak dunner en heeft een zure geur. Daarnaast kan je kind luieruitslag ontwikkelen wanneer er een nieuwe tand of kies op komst is. Zodra het tandje doorgebroken is, herstelt de stoelgang zich meestal weer naar het normale patroon.
Poepen op school
Voor veel jonge schoolkinderen kan het idee van naar de wc gaan op school behoorlijk spannend zijn. Het is niet ongewoon dat een kind soms met een vieze broek thuis komt of weigert op school naar het toilet te gaan voor een grote boodschap. Het is nuttig om dit onderwerp samen bespreekbaar te maken, en je kind te verzekeren dat het belangrijk is om toch naar de wc te gaan als de nood hoog is, om buikpijn of ongelukjes te voorkomen.
Thuis kun je extra oefenen met het zelf schoonmaken na het toiletbezoek. Met de tijd en geduld zal je kind hierin verbeteren. Onthoud goed: je kind is niet de enige die dit proces moet doorlopen; het is een veelvoorkomend leerproces voor kleuters.
Leren billen afvegen
Het aanleren van goede hygiënische gewoontes, zoals het zelfstandig afvegen van de billen en het wassen van handen na een toiletbezoek, is essentieel. Begin met deze vaardigheid te oefenen zodra je kind comfortabel zelfstandig op het toilet zijn behoefte kan doen, liefst nog voordat het vier jaar oud is. Het is namelijk belangrijk dat je kind voor de start op school deze zelfzorg kan uitvoeren.
Instructies over de hoeveelheid toiletpapier die nodig is, de wijze van vasthouden, en de richting van vegen (van voor naar achter) zijn nuttige startpunten. Herhaal deze oefeningen regelmatig, zonder druk uit te oefenen. Veel kinderen vinden het prettig om in eerste instantie samen met een ouder de handeling te verrichten, om het vervolgens zelfstandig te proberen. Een directe beloning is niet nodig; een compliment van een ouder is vaak al een grote stimulans: “Dat heb je goed gedaan.”
Ook het belang van handen wassen na het toiletgebruik moet benadrukt worden, met de uitleg dat dit de verspreiding van potentieel ziekmakende bacteriën voorkomt.
[…] De stoelgang van je kind kan allerlei vragen oproepen. Is de kleur zoals het hoort? Is de ontlasting te vloeibaar? Of gaat je kind te zelden of juist te frequent naar het toilet? Er kunnen zich ook problemen voordoen zoals constipatie, diarree of ongelukjes in de broek. Hoe pak je dat aan? Hier vind je […]