Meest voorkomende spraakproblemen bij kinderen
Als je kind slist of moeite heeft met bepaalde letters of klanken, kan dit duiden op een spraakprobleem. Hoe identificeer je een spraakprobleem en wat zijn de beste manieren om je kind te ondersteunen?
Wat is een spraakprobleem?
Het is belangrijk om het onderscheid te kennen tussen taal- en spraakproblemen. Taalproblemen betreffen de moeilijkheid met het begrijpen of gebruiken van taal, zoals het volgen van aanwijzingen, het begrijpen van verhalen of het vormen van zinnen. Spraakproblemen daarentegen houden in dat, ondanks normale taalontwikkeling, je kind minder duidelijk of vloeiend spreekt.
Vaak hebben spraakproblemen een fysieke oorzaak zoals slappe mondspieren of problemen met de stembanden. Het is niet ongewoon dat spraak- en taalproblemen samen voorkomen, wat frustrerend kan zijn voor een kind.
Rond één jaar beginnen de meeste kinderen te spreken. De snelheid waarmee dit gebeurt, varieert. Een latere start betekent niet direct een probleem. Een spraakprobleem wordt vermoed als je kind aanzienlijk minder duidelijk spreekt of bepaalde klanken niet kan maken vergeleken met leeftijdsgenootjes.
Mogelijke oorzaken spraakprobleem
Wanneer je kind slist of problemen met zijn stem heeft, kan dit wijzen op een spraakprobleem. Mogelijk kan je kind bepaalde klanken niet uitspreken, waardoor hij deze overslaat of vervangt door andere klanken. Het is dan essentieel om de functie van zijn spraakorganen, zoals stembeheersing, stembanden, gehemelte, tong en lippen, te onderzoeken. Goed gehoor is ook cruciaal voor spraakontwikkeling.
Spraakproblemen kunnen ook voortkomen uit een nog niet volledig ontwikkelde fijne motoriek van het spreken of moeilijkheden met het plannen en aansturen van spreekbewegingen. Soms verloopt de taalontwikkeling in het hoofd van je kind zo snel dat zijn zenuwen het niet tijdig kunnen doorgeven aan de mond- en tongspieren.
Andere mogelijke oorzaken voor spraakproblemen zijn:
- Aanhoudend duimen of langdurig gebruik van een fopspeen
- Vergrote neus- en/of keelamandelen
- Langdurig verminderd gehoor
- Spieraandoeningen
- Een cerebrovasculair incident
- Faciale verlamming
- Neurologische stoornissen
Gevolgen van een spraakprobleem
Wanneer je kind moeite heeft met communiceren, kan dit gedragsproblemen veroorzaken. Je kind kan opstandig of gefrustreerd raken door het gevoel niet begrepen te worden. Aan de andere kant kan hij zich ook terugtrekken. Dit kan invloed hebben op het leervermogen op school, ondanks dat er geen probleem is met de intelligentie of taalvaardigheid van je kind.
Zo herken je een spraakprobleem
Veel kinderen ervaren een fase van stotteren als deel van hun taal- en motorische ontwikkeling, en niet alle kinderen spreken op hun derde alle klanken correct uit. Toch is het belangrijk te weten wanneer dit normaal is en wanneer er mogelijk meer aan de hand is. Hier zijn tekenen dat je kind misschien een spraakprobleem heeft:
- Het is niet ongebruikelijk als hij op zijn vijfde de letters L, W en R nog niet perfect uitspreekt; deze zijn moeilijk. Maar tegen de tijd dat hij zes is, zou hij alle letters correct moeten kunnen articuleren
- Als hij vaak boos of gefrustreerd is omdat hij zich niet begrepen voelt
- Wanneer je je kind regelmatig niet kunt verstaan of begrijpen
- Als anderen moeite hebben met het verstaan van je kind
- Als je kind het spreken vermijdt
Verschillende soorten spraakproblemen
Kinderen kunnen verschillende spraakproblemen ervaren, waaronder:
Articulatieproblemen
Kinderen kunnen moeite hebben met het correct uitspreken van klanken of letters, zoals ‘tip’ in plaats van ‘kip’. De letter R wordt vaak vervangen door een L, J of W. Ook kan de ademhaling tijdens het spreken onjuist zijn.
Slissen of lispelen
Kinderen spreken de S en Z verkeerd uit, vaak door slappe tongspieren of onvoldoende tongcontrole. De tong kan tussen de tanden door komen of er kan veel lucht langs de kiezen stromen. Intens slissen maakt het kind moeilijk verstaanbaar.
Stemproblemen
Deze kunnen ontstaan door problemen met de keel, neus, of oren, een afwijking aan het strottenhoofd, of verkeerd gebruik van spraakorganen. De stem kan schor, hees zijn of zelfs wegvallen, wat spreken vermoeiend maakt en potentieel de stembanden kan beschadigen.
Afasie
Een taalstoornis veroorzaakt door hersenletsel, vaak door een beroerte, tumor of ongeval. Dit resulteert in problemen met spreken, lezen en schrijven en komt zelden voor bij kinderen.
Dysarthrie
Een neurologische spraakstoornis, vaak door een beroerte of ongeval, waarbij de spierkracht in de mond verminderd is of de mond- en keelspieren niet goed samenwerken, wat de verstaanbaarheid beïnvloedt.
Dyspraxie of DCD (Developmental Coordination Disorder)
Een coördinatiestoornis die de fijne motoriek beïnvloedt, waardoor schrijven, veterstrikken en het uitspreken van woorden moeilijker kan zijn.
Stotteren
Stotteren houdt in dat je kind niet vloeiend spreekt, met herhalingen van klanken, lettergrepen of woorden. Het is niet ongewoon voor kinderen tussen twee en vijf jaar om een periode van stotteren te ervaren. Dit kan een normaal onderdeel van de taalontwikkeling zijn en duidt niet noodzakelijk op een blijvend probleem. Stotteren wordt meestal niet veroorzaakt door fysieke factoren en impliceert geen problemen met de stem of klankuitspraak.
Stotteren verdwijnt vaak vanzelf. Als je bezorgd bent, het stotteren langer dan acht tot negen maanden aanhoudt, of je kind er duidelijk last van heeft, overweeg dan een specialist zoals een logopedist of stottertherapeut te raadplegen. Zij kunnen beoordelen of verdere interventie zoals logopedie nodig is.
Behandeling van spraakproblemen
Als je kind moeite heeft met het correct uitspreken van woorden of klanken, of als zijn spraak niet op hetzelfde niveau is als zijn leeftijdsgenoten, is het raadzaam om een afspraak te maken met een logopedist. De jeugdarts van het consultatiebureau of je huisarts kan een doorverwijzing verzorgen.
Logopedisten specialiseren zich in communicatiestoornissen en behandelen vijf hoofdgebieden: stem, spraak, taal, gehoor en slikken. Op basis van jullie ervaringen, de symptomen en een fysieke evaluatie, zal de logopedist een diagnose stellen. Indien nodig voor een uitgebreide begeleiding, kan de logopedist je kind doorverwijzen naar een audiologisch centrum, een KNO-arts, neuroloog of kinderarts.
Blijf op de hoogte
Mis geen enkel artikel meer, schrijf je in en blijf op de hoogte!
About the Author: Michelle Marits
