Hand-, voet- en mondziekte is een veelal onschuldige virale infectie die vooral jonge kinderen treft, maar het kan soms onaangenaam zijn. Wat zijn de manieren van besmetting en de symptomen van deze ziekte?

Wat is hand-, voet- en mondziekte?

Hand-, voet- en mondziekte is een milde, maar besmettelijke virusinfectie die voornamelijk kinderen onder de tien jaar treft, hoewel volwassenen er ook gevoelig voor kunnen zijn.

Het is belangrijk om te weten dat deze ziekte niet hetzelfde is als mond- en klauwzeer, wat een geheel andere aandoening is die alleen bij dieren voorkomt en door een ander type virus wordt veroorzaakt.

Oorzaak hand-, voet- en mondziekte

Hand-, voet- en mondziekte wordt veroorzaakt door het humaan enterovirus (HEV-A), dat zich via de lucht verspreidt.

Wanneer een geïnfecteerd persoon hoest of niest, komen er kleine virusdeeltjes in de lucht terecht. Deze kunnen door anderen worden ingeademd, wat leidt tot besmetting.

De incubatietijd, oftewel de periode tussen besmetting en het verschijnen van de eerste symptomen, duurt gewoonlijk drie tot zes dagen.

Symptomen hand-, voet- en mondziekte

Als je kind hand-, voet- en mondziekte heeft, kan het de volgende klachten ervaren, die hoewel niet ernstig, wel ongemakkelijk kunnen zijn:

• Buikpijn
• Misselijkheid
• Overgeven
• Keelpijn
• Lichte koorts

Naast deze symptomen ontstaan er kleine blaasjes in de mond, die snel kapot gaan en pijnlijke plekken achterlaten. Vervolgens verschijnen er soortgelijke blaasjes op de handen en soms op de voeten. Het kan voorkomen dat er ook blaasjes op de billen ontstaan.

Is hand-, voet- en mondziekte besmettelijk?

De hand-, voet- en mondziekte is uiterst besmettelijk. Mensen met deze ziekte zijn in staat anderen te besmetten van drie tot zes dagen voordat de eerste symptomen verschijnen, en kunnen dit blijven doen voor weken, soms zelfs maanden.

Het virus wordt voornamelijk overgedragen door de lucht, via kleine druppeltjes die vrijkomen wanneer een geïnfecteerde persoon hoest of niest. Hierdoor kunnen anderen deze druppeltjes inademen en besmet raken.

Het virus bevindt zich tevens in de ontlasting en het vocht van de blaasjes van de geïnfecteerde persoon.

Overdracht kan ook plaatsvinden via de handen; na toiletbezoek kan het virus achterblijven op objecten zoals de spoelknop, de kraan of de deurklink.

Wanneer je deze aanraakt en vervolgens je mond aanraakt, kan het virus worden overgedragen.

Wie kan het krijgen?

De hand-, voet- en mondziekte kan iedereen treffen, maar de volgende groepen zijn vooral vatbaar:

• Pasgeboren baby’s
• Kinderen jonger dan tien jaar
• Personen die werken met baby’s en kinderen
• Mensen die nog nooit eerder deze ziekte hebben gehad

Wat kan je eraan doen?

De hand-, voet- en mondziekte geneest gewoonlijk binnen één tot twee weken zonder blijvende littekens. Mochten de blaasjes toch veel ongemak veroorzaken, overweeg dan deze tips:

• Hydratatie: De blaasjes in de mond kunnen pijnlijk zijn en je kind ontmoedigen te drinken, maar het is cruciaal dat hij voldoende gehydrateerd blijft. Controleer hier hoeveel je kind per dag zou moeten drinken.
• Pijnverlichting: Als je merkt dat de blaasjes je kind weerhouden van drinken, vraag dan je huisarts om een verdovende gel, zoals lidocaïne orale gel, die tijdelijk de pijn verlicht door de huid en slijmvliezen te verdoven.
• Hygiëne: Maak het speelgoed van je kind dagelijks schoon om de verspreiding van infecties te voorkomen. Dit kan eenvoudig met water en zeep.
• Koorts: Houd de temperatuur van je kind in de gaten. Een hoge koorts of sufheid vereist onmiddellijke medische aandacht; neem in dat geval direct contact op met de huisarts.

Hoe kan ik besmetting voorkomen?

Hoewel er geen specifieke medicijnen of vaccins zijn om hand-, voet- en mondziekte te voorkomen, is goede hygiëne essentieel om verspreiding te minimaliseren. Zorg ervoor dat je regelmatig je handen wast met water en zeep, vooral:

• Voor het bereiden van eten of flesvoeding.
• Voor het eten.
• Na toiletgebruik.
• Na het verschonen van een luier of na hulp bij toiletgebruik.
• Na het schoonmaken.
• Na contact met dieren.
• Na hoesten, niezen of neus snuiten.

Verder kun je de verspreiding van ziektekiemen tegengaan door:

• Te hoesten of niezen in een papieren zakdoekje, die je daarna direct weggooit. Als je geen zakdoek bij de hand hebt, gebruik dan de binnenkant van je elleboog.
• Elke zakdoek slechts eenmaal te gebruiken en daarna je handen te wassen.
• Een gepaste afstand te bewaren van mensen die hoesten of niezen, vooral rond pasgeboren baby’s.

Het is ook belangrijk kinderen aan te leren om ‘netjes’ te hoesten en te niezen om de verspreiding van ziektekiemen te beperken.

Wanneer de huisarts inschakelen?

De hand-, voet- en mondziekte geneest meestal vanzelf. Als je kind echter ernstige klachten ondervindt van de blaasjes of hoge koorts ontwikkelt, is het verstandig om contact op te nemen met de huisarts.

De huisarts kan een pijnstillende gel voorschrijven die helpt bij het verzachten van de pijn veroorzaakt door de blaasjes.

Mag je kind met hand-, voet- en mondziekte naar het kinderdagverblijf?

Als je kind zich over het algemeen goed voelt, kan hij gewoon naar de kinderopvang of school. De hand-, voet- en mondziekte is besmettelijk vóór de eerste symptomen zich voordoen.

Hand-, voet- en mondziekte en zwangerschap

Als je over het algemeen gezond bent, vormt de infectie meestal geen gevaar tijdens de zwangerschap. Echter, in zeer zeldzame gevallen kan de ziekte complicaties veroorzaken. Vooral in de eerste drie maanden van de zwangerschap bestaat er een iets verhoogd risico op een miskraam.

Ben je zwanger en vermoed je dat je besmet bent met de hand-, voet- en mondziekte, raadpleeg dan je huisarts.

Kun je de ziekte vaker krijgen?

Als je kind eenmaal de hand-, voet- en mondziekte heeft doorgemaakt, betekent dit niet dat hij er immuun voor is; het is mogelijk dat hij de ziekte opnieuw krijgt.

Koortslip, waterpokken en hand-, voet en mondziekte