Autisme wordt soms geclassificeerd als een pervasieve ontwikkelingsstoornis en kan worden beschouwd als een mentale beperking. Dit betekent in de praktijk dat kinderen met autisme de wereld op een andere manier waarnemen en verwerken dan hun leeftijdsgenoten. Het herkennen van autisme bij kinderen, vooral op jonge leeftijd, kan complex zijn. In dit artikel bespreken we welke tekenen en signalen kunnen wijzen op autisme bij kinderen.

Autisme bij kinderen kenmerkt zich door een andere ontwikkeling op gebieden zoals empathie, sociaal gedrag en aanpassingsvermogen. Kinderen met autisme kunnen sterk reageren op veranderingen of onverwachte situaties en interacties met anderen kunnen anders verlopen. Ze vinden het vaak moeilijk om de gevoelens van anderen te begrijpen en omgekeerd kan hun omgeving hun gedrag soms niet goed plaatsen. Hoe herken je autisme bij kinderen?

Verhoogde zintuiglijke gevoeligheid

Kinderen met autisme ervaren een verhoogde zintuiglijke gevoeligheid. Geluiden, beelden, aanrakingen, geuren en smaken kunnen intenser worden ervaren. Dit kan leiden tot overbelasting van de zintuigen, waardoor kinderen met autisme soms boos worden of zich terugtrekken.

Diversiteit binnen het autisme spectrum

Autisme is een spectrumstoornis, wat betekent dat er verschillende vormen zijn, zoals klassiek autisme, PDD-NOS, MCDD of het Asperger-syndroom. De ernst van de stoornis kan variëren van mild tot ernstig. Elk kind met autisme is uniek en reageert op zijn eigen manier op zijn omgeving. Waar het ene kind misschien stil en teruggetrokken is, kan een ander kind juist heel aanwezig en praatgraag zijn.

Creativiteit en logisch denkvermogen

Hoewel autisme bij kinderen vaak als een beperking wordt gezien, zijn er ook positieve aspecten. Kinderen met autisme blinken vaak uit in creativiteit, precisie en logisch denkvermogen. Ze kunnen opmerkelijke vaardigheden tonen in specifieke gebieden of interessegebieden.

Hoe herken je autisme bij baby’s, peuters of kleuters?

Het herkennen van autisme bij jonge kinderen kan een uitdagende en langdurige taak zijn. De weg naar een diagnose is vaak lang en ingewikkeld, ondanks de toegenomen aandacht voor vroege diagnose. Autisme is een diepgaande stoornis die invloed heeft op verschillende aspecten van het leven en de ontwikkeling van een kind, en blijft een leven lang aanwezig. De interactie van autisme met het karakter en de omgeving van een kind zorgt ervoor dat het vele vormen kan aannemen, wat de herkenning en het begrip in de omgeving bemoeilijkt.

Er bestaat geen eenvoudige checklist om autisme bij baby’s, peuters of kleuters vast te stellen. Vaak wordt de diagnose ‘autisme’ pas gesteld wanneer kinderen naar de basisschool gaan. Echter, veel ouders merken soms al op jongere leeftijd signalen op die suggereren dat er iets aan de hand zou kunnen zijn. Deze signalen zijn divers en niet altijd eenduidig te interpreteren als autisme.

Autisme herkennen baby

Het identificeren van autisme bij zeer jonge kinderen, zoals baby’s, is een complexe taak. Vaak worden de eerste mogelijke signalen van autisme wat duidelijker na de eerste verjaardag van een kind, wanneer ouders beginnen te merken dat het gedrag van hun baby opvallend verschilt van dat van andere baby’s. Het is echter belangrijk om te onthouden dat deze verschillen niet per se wijzen op autisme, aangezien elk kind zich op zijn eigen unieke manier ontwikkelt.

Enkele vroege tekenen die baby’s kunnen vertonen en die kunnen wijzen op autisme zijn onder andere een gebrek aan sociale glimlach (normaal begint een baby rond 6 weken oud te glimlachen), beperkte sociale interactie of oogcontact, en weinig variatie in gezichtsuitdrukkingen. Het is cruciaal om te benadrukken dat deze kenmerken op zichzelf niet voldoende zijn om autisme te diagnosticeren, maar ze kunnen een aanleiding zijn voor verder onderzoek.

Signalen van autisme bij dreumes en peuter

Naarmate kinderen ouder worden en hun gedrag diverser wordt, kunnen tekenen van autisme duidelijker zichtbaar worden. Hier zijn enkele mogelijke signalen van autisme bij een dreumes of peuter:

• Vertraagde Spraakontwikkeling: Het kind begint na 1 jaar niet te brabbelen, zegt geen losse woorden na 16 maanden, en vormt geen korte zinnetjes van twee woorden bij 2 jaar.
• Laattijdig Gebaren: Het kind begint niet te wijzen of te zwaaien na zijn eerste jaar.
• Beperkte Reactie: Weinig tot geen reactie op het horen van hun naam.
• Begripsmoeilijkheden: Moeite met het begrijpen van gesproken taal.
• Gebrek aan Sociaal Contact: Weigering van knuffels, samen spelen en andere vormen van lichamelijk contact.
• Overgevoelig voor Prikkels: Moeite met drukke omgevingen en een voorkeur voor alleen spelen.
• Herhalend Gedrag: Bijvoorbeeld herhaaldelijk aan- en uitzetten van lichtschakelaars of speelgoed in een specifieke volgorde zetten.
• Voorkeur voor Routine: Het kind wil elke dag dezelfde kleding dragen.
• Gebrek aan Interesse in Sociaal Spel: Zoals klappen, dansen of interactie met andere kinderen.

Het is belangrijk om te begrijpen dat deze kenmerken niet altijd duiden op autisme. Sommige kinderen ontwikkelen zich gewoon langzamer op bepaalde gebieden. Als je echter vermoedens hebt van autisme bij je kind, is het belangrijk om dit te bespreken met het consultatiebureau. Zij kunnen de situatie monitoren en eventueel doorverwijzen voor verder onderzoek.

Hoe autisme herkennen bij oudere kinderen

Naarmate kinderen opgroeien, kunnen autistische kenmerken meer op de voorgrond treden. Jouw kind kan bijvoorbeeld moeite hebben met veranderingen, het leggen van contacten met anderen, het begrijpen van emoties, en het interpreteren van non-verbale communicatie. Kinderen met autisme hebben vaak een sterke voorkeur voor routine en zijn niet gesteld op onbekende situaties of personen. Ze hechten zich meestal aan één vertrouwde persoon, zoals een broer of zus.

In de puberteit kan je merken dat je kind moeite heeft met het plannen van huiswerk, de lichamelijke veranderingen moeilijk verwerkt en soms worstelt met somberheid of depressieve gevoelens. Ongeveer 75% van de kinderen met autisme heeft te maken met bijkomende leer-, lichamelijke of psychische problemen, zoals ADHD of een verstandelijke beperking. Gedragsproblemen komen vaak voor, en intelligente kinderen met autisme hebben een verhoogd risico op ADHD, angststoornissen of depressie.

Het proces van autisme herkenning bij jonge kinderen

Wat gebeurt er nadat je autisme vermoedt bij een jong kind? Het is belangrijk om eerst je zorgen te delen met het consultatiebureau of je huisarts. Een formele diagnose kan alleen gesteld worden door een gespecialiseerde psychiater of psycholoog, wanneer het autisme het functioneren belemmert.

Het kan voorkomen dat een multidisciplinair team betrokken wordt om de situatie te beoordelen en de behoeften van het kind vast te stellen. Meer dan de diagnose zelf, is het belangrijk om te focussen op de benodigde hulp. Autisme gaat vaak gepaard met comorbiditeit, wat extra uitdagingen met zich meebrengt. Een teamaanpak en langdurige begeleiding zijn ideaal, maar niet altijd haalbaar.

Omgaan met autisme bij jonge kinderen als ouder

Autisme is aangeboren en wordt niet veroorzaakt door opvoeding. Het is een levenslange conditie, maar er zijn manieren waarop je als ouder je kind kunt ondersteunen. Heldere communicatie is cruciaal: spreek direct en duidelijk, vermijd figuurlijk taalgebruik, en controleer of de boodschap is begrepen. Bied hulp en duidelijkheid bij organisatie en gebruik eventueel visuele hulpmiddelen.

Er zijn veel hulpmiddelen en methodes beschikbaar, maar het succes hangt af van de manier waarop ze worden ingezet. Het begint met een open en nieuwsgierige houding. Probeer zonder oordeel te begrijpen waarom je kind bepaalde dingen doet en onderzoek je eigen gewoontes en overtuigingen. Moeilijk gedrag is vaak een uiting van stress en frustratie. Herinner jezelf eraan dat mensen met autisme vaak egocentrisch zijn door hun beperking. Neem het gedrag niet persoonlijk op en probeer tegemoet te komen aan de behoeften van je kind.