Ontwikkeling van de fijne motoriek
De fundamenten van de fijne motoriek beginnen al in de vroege kinderjaren: je baby zal naar alles wat binnen bereik is grijpen. Aanvankelijk gebeurt dit met de hele hand, maar al snel volgt het gebruik van de duim en wijsvinger. Deze motorische vaardigheden ontwikkelen zich geleidelijk verder, tot zelfs de kleinste objecten binnen het bereik van je kind niet meer veilig zijn.
Wat is fijne motoriek?
Motoriek verwijst naar het vermogen om te bewegen en wordt verdeeld in grove en fijne motoriek. Grove motoriek omvat grotere bewegingen zoals zwaaien, wijzen, rollen, kruipen en lopen. Fijne motoriek betreft de hand- en vingerbewegingen, van het bereiken en grijpen tot het manipuleren van objecten.
De visuele ontwikkeling, ofwel het verkennen met de ogen, is een voorloper van de fijne motoriek. Bij fijne motoriek draait het om precisiebewegingen: het vastpakken van speelgoed, hanteren van voorwerpen, bouwen met blokjes, inpassen van vormen, knoopjes vastmaken, veters strikken, tekenen, knippen, eten met een lepel of schrijven met een potlood.
Vaardigheden zoals voelen, aanraken en vastgrijpen bevorderen de fijne motoriek. Dit gaat gelijk op met zintuiglijke training: het aanraken en hanteren van objecten helpt bij de ontwikkeling van de tastzin. Zo zijn de motorische en zintuiglijke ontwikkelingen nauw met elkaar verbonden.
Ontwikkeling van de fijne motoriek
Geleidelijk aan ontwikkelt je kind meer motorische vaardigheden. Waar hij aanvankelijk nog ongecontroleerd grijpt of slaat, is hij met zeven maanden in staat objecten op te pakken met gebruik van zijn duim en bestudeert hij deze nauwkeurig. Enkele maanden later beheerst hij de pincetgreep, waarmee hij moeiteloos een rozijntje van de vloer kan oppakken. Deze greep, waarbij iets kleins met duim en wijsvinger wordt opgepakt, markeert een belangrijke stap in de ontwikkeling van de fijne motoriek.
Ontwikkeling fijne motoriek per leeftijd
De fijne motoriek ontwikkelt zich in fasen en bereikt verschillende mijlpalen vanaf de babytijd tot in de kinderjaren. Hieronder volgt een overzicht van wat je ongeveer kunt verwachten, met de kanttekening dat elk kind zich op zijn eigen unieke tempo ontwikkelt.
- 0 tot 3 maanden: Je baby houdt zijn handjes gesloten en reageert reflexmatig op aanrakingen. De focus ligt op het ontdekken van de eigen handen en het volgen van voorwerpen met ogen en hoofd.
- 3 tot 6 maanden: Je baby is gefascineerd door zijn handjes, begint te reiken en te grijpen, en ontdekt zijn voetjes. Alles wat gegrepen wordt, wordt nauwkeurig onderzocht en waarschijnlijk ook geproefd!
- 6 tot 9 maanden: Van volle handgrepen naar meer gerichte bewegingen met duim en vingers. Je baby begint voorwerpen over te pakken en te manipuleren, en leert onafhankelijk bewegen met elke hand.
- 9 tot 12 maanden: Je baby leert wijzen en loslaten, eerst ongecontroleerd en later met meer precisie. Dit is ook de tijd voor eerste gecontroleerde stapelingen.
- 12 tot 17 maanden: Je kind zet blokjes op elkaar en leert de pincetgreep te gebruiken. Vingers worden onafhankelijk gebruikt, en bladeren door boeken wordt een nieuwe bezigheid.
Peuter
- 1,5 jaar: Je peuter wordt steeds behendiger. Hij bouwt torens van blokjes, haalt duplo uit elkaar, en plaatst ringen op een toren.
- 2,5 jaar: Kralen rijgen, vormen sorteren, prikken, knippen en plakken worden nu toegevoegd aan de vaardigheden. Ook het hanteren van een potlood en het gebruiken van een rits worden geoefend.
- 3 jaar: Je kind leert complexere taken zoals knutselen met klei, letters naschrijven, en het aantrekken van kleding met fijnere sluitingen.
Schoolkind
- 4 jaar: Binnen de lijntjes kleuren, vouwen, en knikkers in een flesje stoppen worden al vaardiger uitgevoerd. Geduld en precisie beginnen zich te ontwikkelen.
- 5 jaar: Het tekenen van basisvormen en letters, alsmede het maken van kleivormen, verbetert aanzienlijk.
- 6 tot 7 jaar: Je kind wordt vaardiger in het uitvoeren van complexe taken zoals het strikken van veters, het maken van gedetailleerde tekeningen, en het sorteren van kleine objecten. De oog-handcoördinatie is nu zo goed ontwikkeld dat zeer fijne motorische taken haalbaar worden.
Voor alle leeftijden geldt: spelenderwijs stimuleren, geduld tonen, en je kind de ruimte geven om zelf te ontdekken zijn cruciaal. Dit bevordert niet alleen de fijne motoriek, maar ook het zelfvertrouwen en de zelfstandigheid van je kind.
De fijne motoriek stimuleren
Het bevorderen van de fijne motoriek bij je kind is essentieel en kan eenvoudig met passende spelletjes. Hieronder vind je activiteiten geschikt voor verschillende leeftijden die de fijne motoriek stimuleren.
Speeltips baby 0-3 maanden:
- Beweeg langzaam een speeltje van links naar rechts op ongeveer 25 à 30 centimeter van het gezicht van je baby om het volgen met de ogen te oefenen.
- Plaats je baby onder een mobiel met kleurrijke figuren. Vanaf 3 maanden kun je deze laten draaien zodat je baby de figuren volgt.
- Help je baby zijn eigen handjes te ontdekken door ze in zijn gezichtsveld te brengen.
- Beweeg een speeltje langzaam naar de handjes van je baby terwijl hij op zijn rug ligt, om aanraken en grijpen te stimuleren.
Speeltips baby 3-6 maanden:
- Houd een speeltje vlak voor je baby en laat hem het rustig aanpakken.
- Bied verschillende speeltjes van diverse vormen en materialen aan om te onderzoeken.
- Introduceer een knuffeldoekje met labeltjes of een knisperboekje om verschillende texturen te ervaren.
- Een babygym of rammelaar biedt veel ontdekkingsmogelijkheden.
Speeltips baby 6-12 maanden:
- Bied stapelblokken of -bekers aan.
- Rol een bal heen en weer.
- Laat je baby bladzijden van een kartonnen boekje omslaan.
- Introduceer een draadlabyrint of laat je kind dingen in en uit een doos of tas doen.
Speeltips dreumes:
- Begin met eenvoudige puzzels.
- Torens bouwen met blokken.
- Bellenblazen voor oog-handcoördinatie.
- Tekenen, kliederen met vingerverf, en kranten scheuren of tot propjes maken.
- Ritmische activiteiten zoals slaan op een trommel, piano spelen of tegen ballonnen slaan.
- Spelen met een vormenstoof.
Speeltips peuter:
- Kralen rijgen of sorteren.
- Verdergaan met puzzelen.
- Tekenen en knutselen met diverse materialen zoals klei, zand, water, scheerschuim, modder of krijt.
- Constructiespeelgoed gebruiken om te hameren, schroeven in te draaien of moeren aan te spannen.
Speeltips kleuter:
- Gevorderd kralen rijgen.
- Tekenen van vormen zoals rondjes, plusjes, en poppetjes.
- Papier knippen en vormen knippen en vouwen.
- Uitdagende puzzels maken.
- Een hoge toren bouwen en een kleurplaat binnen de lijntjes inkleuren.
- Creatieve voorwerpen van klei maken.
Voor elke leeftijdsgroep geldt: blijf je kind aanmoedigen, maar laat hem ook zelf ontdekken en experimenteren. Zo ontwikkelt hij of zij spelenderwijs de fijne motoriek en het zelfvertrouwen.
Blijf op de hoogte
Mis geen enkel artikel meer, schrijf je in en blijf op de hoogte!
About the Author: Michelle Marits
[…] De fundamenten van de fijne motoriek beginnen al in de vroege kinderjaren: je baby zal naar alles wat binnen bereik is grijpen. Aanvankelijk gebeurt dit met de hele hand, maar al snel volgt het gebruik van de duim en wijsvinger. Deze motorische vaardigheden ontwikkelen zich geleidelijk verder, tot zelfs de kleinste objecten binnen het bereik […]